EDUCATIEF MATERIAAL
Voor scholen en nieuwsgierige kinderen ​​​
​
Met de Watermonster-campagne willen we meer te weten komen over de kwaliteit van ons water. Samen meten we, leren we én zorgen we voor gezonder water in onze omgeving.
​
Ook de kleinsten kunnen op een speelse manier bijleren over het leven in en rond het water. Met leuke proefjes maken we hen warm om nieuwsgierig te zijn, te ontdekken én zorg te dragen voor de natuur.​ Handen uit de mouwen!
HELDERHEID VAN HET WATER
Helder water nodigt niet enkel uit tot een frisse duik, maar helder water is voor veel dieren en planten ook van levensbelang. Zo heeft een snoek een zicht van 2 meternodig om zijn prooi te kunnen belagen en zal deze in te troebel water niets kunnen vangen en verhongeren. Water wordt troebel als er veel algen in zitten, als er veel zwevende deeltjes aanwezig zijn doordat de bodem is omgewoeld of als het water vervuild is door de mens. Doorzicht is een belangrijke indicator voor de waterkwaliteit: een hoog doorzicht (bij diepere wateren),of een doorzicht tot de bodem, is een sterke aanwijzing voor goede waterkwaliteit.
De helderheid bepaal je met behulp van de helderheidschijf, ook wel secchischijf genoemd. Wereldwijd wordt deze methode nog steeds gebruikt als eenvoudige maat om de gezondheid van zowel zoet als zout water te meten door te kijken naar de ‘lichtdoorlatendheid’. Dit onderzoek kan het best worden uitgevoerd op het diepste punt van de beek, kanaal of vijver. Een bruggetje, boot of vlot kan handig zijn. Maar je kunt het ook vanaf de kant doen. Pas natuurlijk wel op aan de waterkant.
0 - 50 cm :Troebel water
Weinig plantengroei
50 - 125 cm: Redelijk Troebel water
Planten bieden schuilplaats voor vissen
125 - ... cm: Helder water
Weelderige plantengroei mogelijk
STAP 1 Verzamel je materiaal
Een oude CD of DVD, of bijvoorbeeld een deksel van een grote yoghurtpot Dun touw, in ieder geval een paar meter Zwarte waterresistente stift of marker, of tape Meetlat of meetlint Een gewicht, zoals een steen en/of een moer;
​
STAP 2 Voorbereiding
Neem de CD of het plastic deksel en verdeel die met de zwarte stift in vier gelijke kwarten. Kleur twee tegenover II HANDEN UIT DE MOUWEN gelegen delen zwart; de andere twee blijven wit. Dit kan ook met verf of tape.
​
STAP 3 Voorbereiding
Bevestig dan het gewicht aan het ene uiteinde van het touw met de CD of het deksel er bovenop. Als je daar weer een moer of iets anders bovenop doet, maak je je schijf stabieler.
​
STAP 4 Voorbereiding
Markeer het touw bij iedere 10 centimeter met een knoop of de watervaste stift, zodat je straks de diepte nauwkeurig in kunt schatten. En meten maar!
​
​​
STAP 5 Meten
Ga naar het diepste gedeelte van de sloot voor dit onderzoek. Ga met je rug naar de zon staan. Gebruik geen zonnebril! Laat je Secchi-schijf langzaam het water in zakken tot je hem niet meer ziet en lees op het touw de waterdiepte af. Laat de Secchi-schijf iets verder zakken en trek hem weer langzaam op tot je hem weer ziet en lees ook deze waterdiepte af. Bereken het gemiddelde van beide waterdieptes, dit is je Secchi-diepte. Je kunt de meting vergelijken tussen verschillende plekken en op verschillende momenten in het jaar herhalen. Ook kun je de aanwezige waterdieren en vergelijken.
​​​​​​​​
STAP 6 Interpreteer
Wanneer je die helderheid van het water onderzoekt, meet je eigenlijk de zichtdiepte. De lichtdiepte geeft weer hoe ver het licht in het water kan doordringen. De zichtdiepte bedraagt ongeveer de helft van de lichtdiepte. Helder water is voor de meeste planten en dieren van levensbelang. Onderwaterplanten hebben voldoende licht nodig om te kunnen groeien. Als het water troebel is kan minder licht de waterplanten bereiken.
​​
BEESTJES EN WATERKWALITEIT
De biologische kwaliteit van water kun je onderzoeken door te kijken naar waterdieren die er leven.
In het bijzonder kijken we naar de allerkleinste diertjes die met het blote oog in onze waterlopen te zien zijn,
de zogenaamde macro-invertebraten. Op basis van de verschillende soorten diertjes die aanwezig of afwezig zijn kan je via een de biotische index bepalen hoe het met de waterkwaliteit gesteld is. Bepaalde diertjes kunnen enkel in proper water leven en verdwijnen bij de kleinste verontreiniging.
Anderen kunnen wel tegen een stootje en verdwijnen pas als het water heel erg vervuild is en sommige dieren leven liever in dit vervuilde water en zul je daar dus vaker aantreffen. Als we dus in onze waterloop een zicht krijgen op deze kleinste diertjes krijgen we al een goed beeld over de mate vanverontreiniging in deze waterloop.
geringe verontreiniging: zeer goede kwaliteit
weinig verontreiniging: goede kwaliteit
matige verontreiniging: matige kwaliteit
zware verontreiniging: slechte kwaliteit
zeer zware verontreiniging: zeer slechte kwaliteit
​
Stap 1 Verzamel je materiaal
(Loep)potjes
Schepnetje
Opvangbakje
Determinatietabel (zie hiernaast)
Stap 2. Bemonsteren
Verzamel macro-invertebraten door met het schepnet
zowel de bodem als de oeverzone te bemonsteren. Vaak
zitten de diertjes tussen de planten of onder de stenen,
dus ga daar zeker eens extra goed met je schepnet
door.
Stap 3. Opvang van diertjes
Doe een beetje water in het opvangbakje en keer het
schepnet daarin om.Verwijder de takken en planten
zodat je de beestjes beter kan zien.​
​​
Stap 4. Determineren
Sorteer de gevangen dieren op naam met de
determinatietabel.
Stap 5. interpreteer
De interpretatietabel vraagt nog wel wat uitleg.
In de linkerkolom staan bovenaan de groepen en dieren die alleen in zuiver en zuurstofrijk water kunnen leven. Hoe lager in deze kolom, hoe vuiler en zuurstofarmer het water mag zijn waarin deze dieren voorkomen. Welk van de door jouw gevonden diertjes kan je het hoogst rangschikken in de linkerkolom van de tabel voor
de BBI? Zoek op je werkblad dus het diertje of de groep die het minst tolerant is voor vervuiling.
In de hoogste rijen wordt er nog een verschil gemaakt in het aantal soorten binnen deze groep.
Ga bovenaan naar de rij van Totaal Aantal Soorten en zoek de kolom die overeenkomt met het totale aantal soorten of groepen die jij gevonden hebt. Het getal dat je vindt waar deze kolom kruist met de rij van de minst tolerante groep die je vond, is de Biotische Index!
Stap 6. De Biotische index
Eens je in de interpratatietabel hebt concluderen in
welke biotische index je valt kan je lezen wat
dit zegt over de verontreiniging in de waterloop.​
